VOORLIJMEN

Om te voorkomen dat bindmiddel in de drager (canvas, paneel, papier, pleisterlagen, etc) wegzakt en de verf onvoldoende gebonden achterlaat of dat opgebrachte verflagen schade aan de drager veroorzaken, wordt een voorlijming aangebracht. (afbeelding 1)
Niet altijd lijmen kunstenaars hun doeken voor. Degas heeft in zijn schilderij “Ballet dansers” (collectie National Gallery Londen) bewust het grove linnen niet voorgelijmd. De olieverfstreek krijgt daardoor een mat en gebroken uiterlijk, meer lijkend op een pasteltekening (afbeelding 2).
Ook hoeft een voorlijming niet altijd gevolgd te worden door een grondverflaag. Francesco Catenazzi  heeft zogenaamde transparante schilderijen gemaakt. Na een voorlijming werden dunne transparante olieverflagen aangebracht. Een dergelijk schilderij werd getoond door er brandende kaarsen achter te plaatsen. (afbeelding 3)

RECEPTEN

Mogelijke recepten voor een voorlijmen en hoe toe te passen zijn de volgende.

1. Oplossing van huiden- of konijnenlijm; maximaal 50 gram op 1 liter water

Geschikt voor het impregneren van textiel om het geschikt te maken voor de olieverftechniek. Ook geschikt voor toepassing op panelen als triplex, hardbord en masoniet.
Dierlijke lijm geeft een zeer sterke lijm en is leverbaar in korrels. De korrels laat men minstens een uur weken in water. Vroeger werd de huidlijm geleverd in vellen die men 24 uur moest laten voorweken. Daarna wordt de lijm onder verwarming au bain-marie opgelost. Verhit de oplossing nooit boven de 60⁰C. Te hoog verhitte lijm verliest aan sterkte. Zorg ervoor dat de lijm na droging geen zichtbare deeltjes vertoont. Dat kan de oorzaak zijn van latere spiraalvormige craquelures in de verflaag. (afbeeldingen 4 en 5)

2. Gelatine oplossing; 6 blaadjes in een ½ liter water

Geschikt voor impregneren van papier om dan te kunnen aquarelleren
Bladgelatine is een zeer zuiver product uit dierlijke botten en huiden. Laten voorzwellen en onder verwarming oplossen.
Vroeger werd om met de hand geschept papier geschikt te maken voor het bedrukken of beschrijven, elk vel door een bad met dierlijke lijmoplossing gehaald. Door een goede kwaliteit papier door een dergelijk bad te halen, maakt men het papier met name geschikt voor aquarelleren. Ook nu nog zijn er aquarelpapieren in de handel die deze extra behandeling hebben ondergaan, “tub sized”.

3. Caseïne oplossing: 10 gram in 100 ml water en 5 gram ammoniumcarbonaat (hertshoornzout)

Geschikt voor harde en stevige materialen zoals MDF panelen en het gebruik van temperaverven.
Gebruik verse caseïne. Oude caseïne verliest in een paar jaar aan sterkte en is dan ook moeilijk op te lossen. Laat de caseïne zwellen in een deel van het water. Los in het restant van het water het ammoniumcarbonaat op. Voeg de oplossing langzaam bij elkaar en laat de verkregen oplossing een uurtje staan om de gasbelletjes te laten ontsnappen. Caseïne droogt onder hoge spanning op. Breng daarom de caseïne-oplossing aan beide kanten van het paneel aan en vergeet de zijkanten niet.

4. Caseïne oplossing met putkalk; 10 gram in 40 milliliter water en 10 gram putkalk

Geschikt voor kalkhoudende muren voor verdere toepassing van olieverf.
Laat de caseïne met het water bij voorkeur in een mortier enkele uren opzwellen. Voeg de putkalk onder wrijven met een stamper toe tot een dunne gladde massa ontstaat. Voor gebruik verdunnen tot strijkdikte. De aangemaakte kalkcaseïne direct gebruiken. De caseïne reageert met de kalk in de muur en voorkomt zo dat de kalk de olieverf verzeept.
Putkalk is gebluste kalk die lang de tijd heeft gehad om te rijpen