De molen

Binnen


SCHUUR
De schuur van de molen wordt gebruikt als pakhuis, voor gereed product en voor stoffen die nog gemalen moeten worden. Daar bevindt zich ook de elektrische zeefinstallatie waar alle stoffen gezeefd worden alvorens ze naar de afnemers gaan. De schuur is niet toegankelijk voor publiek.

ZAANKAMER
In de schuur bevindt zich een verfkamer, de Zaankamer. Daar bevinden zich verfstoffen en bindmiddelen die al sinds eeuwen gebruikt worden om verf te maken. Ook boeken en recepten, alsmede gereedschap. Als u iets wilt kopen, maak dat dan kenbaar aan de kassamedewerker bij de entree.

ZEILMAKERIJ
Sinds 1982 wordt de verfkamer ook gebruikt voor het maken van molenzeilen. Er staat daar b.v. een Singer naaimachine uit 1920 waar al heel wat molenzeilen mee gemaakt zijn. Uit diverse regio's komen verzoeken binnen om zeilen te maken. In 2009 worden nieuwe zeilen gemaakt voor de Verfmolen. Het plan bestaat om deze geheel op de ouderwetse manier te maken, geheel met de hand, zonder dat er een naaimachine aan te pas komt met touw van natuurlijke oorsprong en katoendoek nr. 10.  De zeilen in de Zaanstreek hebben andere kleuren dan elders in Nederland. Zo kan men in de winter bruine zeilen zien, maar ook steenrood en okergeel. In de zomer daarentegen oranje en wit. Dit is lokaal traditioneel kleur gebruik. 

MALERIJ
Bij binnenkomst in de molen loop je direct naar de maalstenen waar krijt vermalen wordt. De maalstenen zijn van graniet en wegen 3000 kilo per stuk. Het grootste deel van het krijt gaat naar Forbo, de linoleumfabriek. Het wordt daar gebruikt als vulstof. Verder wordt het krijt gebruikt op voetbalvelden voor de lijnen. En je kunt er hele mooie pastelkrijtjes mee maken. Sommige bezoekers steken het krijt in hun mond. Die denken dat we meel malen. De andere stenen staan in een gesloten maalkamer. Wel met ramen en verlichting. Zo kan je zien wat daar gemalen wordt. Bijvoorbeeld aardekleuren, zeg maar gekleurde steen. Met dit poeder kun je zelf verf maken. Olieverf, aquarelverf of tempera met eigeel. Soms worden er ook plantaardige verfstoffen gemalen: zaden, worteldelen en tropisch hout. Deze producten worden al eeuwen lang gebruikt om textiel te verven. Zo kun je zelf met b.v. gemalen luizen je eigen wol of zijde verven.

KAPPERIJ
Heel lang geleden kwam het hout op de molen in stammen binnen. Het moest dan eerst gezaagd worden en in stukjes gehakt. Daarvoor heeft de molen een kapperij. Dat is een houten ton, waar beitels in dansen. Deze beitels zijn 400 kilo zwaar en worden aangedreven door de wentelas, een soort nokkenas. Die bevindt zich op de eerste zolder.

STAMPERIJ
Naast de kapperij bevindt zich de stamperij. Deze wordt gebruikt voor het fijnstampen van zeer harde stenen. Dit poeder, amaril, wordt gebruikt om metaal te polijsten. Al deze werktuigen kunnen gelijktijdig gebruikt worden, mits er voldoende wind is. De molen begint te produceren vanaf windkracht 4. Bij windkracht 5 tot 6 kan alles ingeschakeld worden.

BINNENWERK
Op de eerste zolder bevindt zich het aandrijfwerk voor de "fabriek". Een groot wiel voor de maalstenen waar verfstoffen mee gemalen kunnen worden. Al naar gelang de windkracht kunnen de stenen in en uit het werk gezet worden. Dit schuifsysteem, bedienbaar met touwen en een hefboom, bevindt zich op de tweede zolder. De molen heeft 3 verdiepingen die bezocht kunnen worden en via de eerste zolder kan men ook naar buiten op de stelling lopen. Daar kan je de kracht van de wind voelen en heb je een mooi uitzicht over de Zaan en de Kalverpolder. 

KAP
Boven in de kap van de molen zit het centrale aandrijfwiel, daaromheen ligt een hoepel van wilgenhout van 50 cm. breed en ongeveer 20 cm. dk en 4 meter lang. Het is dus een soort trommelrem. Bij storm draait de molen niet en ook niet bij onweer. Bliksem is gevaarlijk voor de molen, dus is er een bliksemafleider aanwezig.

Buiten


WAAIHOK
Het krijt wat in grote hoeveelheden gemalen wordt, ongeveer 80 kilo per half uur, moet eerst goed drogen. Verfmolen De kat heeft daarvoor een pakhuis met 17 luiken die opengezet worden. De wind blaast door het pakhuis en in ongeveer 2 maanden is het krijt droog. Als het pakhuis helemaal vol is dan ligt daar 8ooo kilo krijt in.

SKAITHOIS
Dit is het 'toilet' van de molenaars. Het is niet meer dan een afsluitbaar houten hokje boven de Zaan. Uitwerpselen komen dus direct in het water terecht. Een ware attractie.

WIEKEN
De wieken zijn 21 meter lang en afhankelijk van de wind bespannen met zeilen. Het is net als met een zeilboot. Bij te veel wind kan het zeil korter worden gemaakt, en zo kan de molenaar de snelheid van de molen regelen.

KRAANGANG
De kraangang is de aanlegsteiger van de molen. Hier meren de schepen die zorgen voor de bevoorrading van het krijt.

Door het gebruiken van onze website, ga je akkoord met het gebruik van cookies om onze website te verbeteren. Dit bericht verbergen Meer over cookies »